ژنراتور چیست

در تولید برق ، ژنراتور وسیله ای است که نیروی محرک (انرژی مکانیکی) را برای استفاده در یک مدار خارجی به شکل جریان متناوب به برق تبدیل می کند. این انرژی مکانیکی شامل توربین های بخار ، توربین های گازی ، توربین های آب ، موتورهای احتراق داخلی ، توربین های بادی و حتی لنگ های دستی است.

تصویر یک ژنراتور قدیمی

اولین مولد الکترومغناطیسی ، دیسک فارادی ، در سال 1831 توسط دانشمند انگلیسی مایکل فارادی اختراع شد. لرد کلوین و سباستین فرانتی نیز دینام های اولیه را تولید کردند که فرکانس هایی بین 100 تا 300 هرتز تولید می کردند. ژنراتورها تقریباً تمامی برق مصرفی شبکه های برق را تأمین می کنند.

دیسک فارادی

تبدیل معکوس انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی توسط یک موتور الکتریکی انجام می شود و موتورها و ژنراتورها شباهت های زیادی دارند. بسیاری از موتورها را می توان به صورتی طراحی کرد تا برق تولید کند. اغلب آنها ژنراتورهای دستی قابل قبولی را ایجاد می کنند.

ژنراتورهای الکترومغناطیسی از دو دسته تشکیل شده اند:

• دینامهای کموتاتور که جریان مستقیم پالسی ایجاد می کنند.
• ژنراتورها که جریان متناوب ایجاد می کنند.

ژنراتور از یک قسمت چرخان (روتور) و یک قسمت ثابت (استاتور) تشکیل شده است:

• روتور: قسمت چرخان ماشین الکتریکی است.
• استاتور: قسمت ساکن ماشین الکتریکی است که روتور را احاطه کرده است.

هادی در حال حرکت نسبت به یک میدان مغناطیسی ، یک نیروی الکتروموتور (EMF) را در آن ایجاد می کند (قانون فارادی). این EMF وقتی در زیر قطب های مغناطیسی با قطب مخالف حرکت می کند ، قطب خود را برعکس می کند. به طور معمول ، یک آهن ربای دوار ، به نام روتور در داخل یک مجموعه ثابت از هادی ها پیچیده شده در سیم پیچ های هسته آهن ، به نام استاتور قرار می گیرد. این میدان از طریق هادی ها بریده می شود و یک EMF القایی (نیروی الکتریکی) ایجاد می کند ، زیرا ورودی محرک باعث چرخش روتور می شود.

آهنرباهای پیچشی دوار (دائمی): کار این قسمت تولید میدان مغناطیسی ، ماشین الکتریکی است. میدان مغناطیسی دینام را می توان از طریق سیم پیچی به نام سیم پیچ دوار یا آهن ربا دائمی تأمین کرد. ژنراتورهای الکتریکی شامل یک سیستم تحریک برای تولید شار میدان هستند. به مولدی که از آهن ربا های دائمی (PM) استفاده می کند ، گاهی اوقات مغناطیس یا مولد همزمان آهنربا دائمی (PMSM) می گویند.

آرماتور: کار این قطعه تولید نیرو در ماشین الکتریکی است. در یک ژنراتور ، سیم پیچ های آرماتور جریان الکتریکی را تولید می کنند ، که برق مدار خارجی را تأمین می کند که با تغییر جریان در سیم پیچ میدان روتور ، ولتاژ تولید شده دینام را کنترل می کند. دستگاه های آهنربای دائمی از افت در اثر جریان مغناطیسی در روتور جلوگیری می کنند ، اما به دلیل هزینه بالای آهنربا ، اندازه آنها محدود است. از آنجا که میدان آهنربای دائمی ثابت است ، ولتاژ ترمینال مستقیماً با سرعت ژنراتور تغییر می کند. ژنراتورهای AC بدون جاروبک معمولاً بزرگتر از آنهایی هستند که در کاربردهای خودرویی استفاده می شوند.

یک دستگاه کنترل ولتاژ اتوماتیک برای ثابت نگه داشتن ولتاژ خروجی ، جریان میدان را کنترل می کند. اگر ولتاژ خروجی از سیم پیچ های آرماتور ثابت به دلیل افزایش تقاضا کاهش یابد ، جریان بیشتری از طریق تنظیم کننده ولتاژ (AVR) به سیم پیچ های میدان چرخان وارد می شود. این باعث افزایش میدان مغناطیسی اطراف سیم پیچ ها می شود که ولتاژ بیشتری را در سیم پیچ های آرماتور ایجاد می کند. بنابراین ، ولتاژ خروجی به مقدار اولیه خود برگردانده می شود.

تنظیم کننده ولتاژ (AVR) چیست

AVR مخفف automatic voltage regulator می باشد. AVR یک سیستم کنترل فیدبک است که ولتاژ خروجی دیزل ژنراتور را اندازه گیری می کند و خروجی آنرا با یک بازه ی از پیش تنظیم شده مقایسه می کند و اگر ولتاژ از محدوده پیش تنظیم شده بگذرد ، یک سیگنال خطا برای تنظیم تحریک ژنراتور تولید می کند.

انواع AVR

1. AS440 AVR
2. SX421 AVR
3. MX341 AVR
4. MX321 AVR

1- تنظیم کننده ولتاژ مدل AS440 AVR

با استفاده از این سیستم خود القا استاتور اصلی از طریق تنظیم کننده ولتاژ خودکار (AVR) به استاتور محرک نیرو می دهد. نیمه هادی راندمان بالا AVR باعث افزایش ولتاژ باقیمانده در سطح پایین می شوند. خروجی روتور محرک از طریق یکسوساز سه پل روتور اصلی تغذیه می شود. یکسو کننده توسط یک مهار کننده فشار در برابر نوسانات محافظت می شود به عنوان مثال ، در مقابل اتصال کوتاه یا خروج از فاز پارالل. AS440 از طیف وسیعی از لوازم جانبی الکترونیکی ، از جمله ترانسفورماتور (CT) پشتیبانی می کند و امکان پارلل کردن با سایر ژنراتورهای AC را محیا می کند.

بازه کنترل ولتاژ AS440 در حدود 1.0% ± می باشد.

2- تنظیم کننده ولتاژ مدل SX421 AVR

این AVR در یک سیستم خود القا کار می کند. این ویژگی تمام ویژگی های SX440 را به علاوه ، حسگر سه فاز RMS برای بهبود تنظیمات و عملکرد را ترکیب می کند. حفاظت از ولتاژ بیش از حد از طریق قطع کننده مدار به صورت جداگانه ارائه می شود. ویژگی پذیرش بار موتور به صورت استاندارد ساخته شده است.

بازه کنترل ولتاژ SX421 در حدود 0.5% ± می باشد.

3- تنظیم کننده ولتاژ مدل MX341 AVR

این AVR در سیستم کنترل Stamford Permanent Magnet Generator (PMG) گنجانده شده است. PMG برق را به محرک اصلی از طریق AVR تأمین می کند، که یک منبع تحریک مداوم مستقل از خروجی ژنراتور را تامین می کند. خروجی محرک اصلی از طریق یک پل موج کامل روتور اصلی را که در مقابل موجهای مخرب محافظت می شود, تغذیه می شود. AVR به صورتی ساخته شده که در برابر نوسانات داخلی و خارجی، مدام در حال حفاظت است که حداقل پس از 5 ثانیه دستگاه را القا می کند. ویژگی پذیرش بار تخلیه موتور می تواند بار کامل را در یک مرحله به ژنراتور اعمال کند. در صورت نیاز به سنجش سه فاز با سیستم  PMG باید از MX321 AVR استفاده شود. این AVR برای کاربردها سنجش سه فاز با بارهای نامتعادل و یا غیرخطی توصیه می شود.

بازه کنترل ولتاژ MX341 در حدود 1.0% ± می باشد.

4- تنظیم کننده ولتاژ مدل MX321 AVR

این AVR تمامی امکانات MX341 را دارد و علاوه بر این ، سه فاز سنجش RMS، برای تنظیم بهتر و عملکرد را نیز دارا می باشد. محافظت در برابر ولتاژ بیش از حد یک امکان موجود داخلی است و تنظیمات سطح جریان اتصال کوتاه یک امکان اختیاری است.

بازه کنترل ولتاژ MX321 در حدود 0.5% ± می باشد.

سرعتهای ژنراتور سنکرون

هر بار که یک جفت قطب دوار از یک نقطه روی سیم پیچ ثابت عبور می کند ، یک سیکل جریان متناوب تولید می شود. توصیف های بسیار قدیمی از سیستم های جریان متناوب ، فرکانس را از نظر تناوب در دقیقه در نظر می گیرند و هر نیم سیکل را به عنوان یک تناوب حساب می کنند. برای مثال 12000 تناوب در دقیقه برابر است با 100 هرتز.

فرکانس خروجی دینام به تعداد قطب ها و سرعت چرخش بستگی دارد. در جدول زیر چند مثال آورده شده است:

انواع ژنراتور

1- جریان مستقیم (DC)

یک دینام از کموتاتورها برای تولید جریان مستقیم استفاده می کند ، یعنی میدان آهن ربایی آن از خروجی خود دستگاه تأمین می شوند. انواع دیگر ژنراتورهای DC از منبع جداگانه جریان مستقیم برای تأمین انرژی میدان آهنربایی خود استفاده می کنند.

• ژنراتور هموپلار

ژنراتور هموپلار یک ژنراتور الکتریکی DC است که شامل یک دیسک یا سیلندر رسانای الکتریکی است که در صفحه ای عمود بر یک میدان مغناطیسی استاتیک یکنواخت می چرخد. اختلاف پتانسیلی بین مرکز دیسک و لبه (یا انتهای سیلندر) ایجاد می شود ، قطب الکتریکی بستگی به جهت چرخش و جهت گیری میدان دارد.

همچنین به عنوان یک مولد تک قطبی ، ژنراتور غیر حلقوی ، دینام دیسکی ، یا دیسک فارادی شناخته می شود. ولتاژ در حالت مدلهای نمایشی کوچک ، بیشتر از چند ولت نیست ، اما ژنراتورهای تحقیقاتی بزرگ می توانند صدها ولت تولید کنند و بعضی از سیستم ها چندین مولد سری دارند تا ولتاژ بزرگتری تولید کنند. از آنجا که می توانند جریان الکتریکی فوق العاده ای تولید کنند  (بیش از یک میلیون آمپر) ولی مورد استفاده قرار نمی گیرند.

2- جریان متناوب (AC)

• ژنراتور القایی

موتورهای القایی ممکن است به عنوان ژنراتور استفاده شوند و انرژی مکانیکی را به جریان الکتریکی تبدیل کنند. ژنراتورهای القایی با چرخش مکانیکی روتور خود و ایجاد لغزش منفی کار می کنند. یک موتور ناهمزمان (آسنکرون) AC معمولاً می تواند به عنوان مولد و بدون هیچگونه تغییر داخلی مورد استفاده قرار گیرد. ژنراتورهای القایی در کاربردهایی مانند نیروگاه های مینی هیدرو ، توربین های بادی یا در کاهش جریان های فشار زیاد به فشار پایین مفید هستند ، زیرا با کنترل های نسبتاً ساده می توانند انرژی را بازیابی کنند. آنها به مدار تحریک کننده احتیاج ندارند زیرا میدان مغناطیسی چرخان از طریق القای مدار استاتور تأمین می شود. آنها همچنین به تجهیزات کنترل سرعت نیاز ندارند زیرا ذاتاً در فرکانس شبکه متصل شده ، کار می کنند.برای کار کردن ، یک ژنراتور القایی باید با ولتاژ پیشرو تحریک شود. این کار معمولاً با اتصال به یک شبکه الکتریکی انجام می شود ، یا گاهی اوقات آنها با استفاده از خازن های تصحیح فاز ، خود را تحریک می کنند.

• ژنراتور الکتریکی خطی

در ساده ترین شکل ژنراتور الکتریکی خطی ، یک آهنربا کشویی از طریق یک شیر برقی - یک قرقره سیم مسی به عقب و جلو حرکت می کند. هر بار که آهنربا از آن عبور می کند ، با قانون القایی فارادی ، یک جریان متناوب در حلقه های سیم القا می شود. این نوع ژنراتور در چراغ قوه فارادی استفاده می شود. از ژنراتورهای خطی بزرگتر در طرح های موج قوی استفاده می شود.

• مولدهای فرکانس ثابت با سرعت متغیر

جهت استفاده از انرژی های تجدید پذیر ، تلاش بر استفده از منابع طبیعی انرژی مکانیکی (باد ، جزر و مد و غیره) برای تولید برق  را بکار می گیرند. از آنجا یکه برق تولیدی از این منابع نوسان دارند ، ژنراتورهای استاندارد با استفاده از آهن ربا های دائمی و سیم پیچ های ثابت ولتاژ و فرکانس تنظیم نشده را تولید می کنند. سربار تنظیم (چه قبل از ژنراتور از طریق کاهش دنده و چه بعد از تولید با وسایل الکتریکی) متناسب با انرژی موجود در طبیعت زیاد است.

تعداد فازها

روش دیگر برای طبقه بندی دینام ها ، تعداد فازهای ولتاژ خروجی آنها است. خروجی می تواند تک فاز یا چند فاز باشد. دینامهای سه فاز متداول ترین هستند ، اما دینامهای چند فاز مانند دو فاز ، شش فاز یا بیشتر هم می باشند.

دینام بدون برس (بدون جاروبک) Brushless

یک دینام بدون برس (جاروبک) از دو دینام ساخته شده است که در روی یک شفت ساخته شده اند. تا سال 1966 ، دینام از برس هایی با میدان چرخشی استفاده می کردند. با پیشرفت در فناوری نیمه هادی ، دینام بدون برس نیز ساخته شده اند. دینام های کوچکتر بدون برس ممکن است مانند یک واحد به نظر برسند اما در دینامهای بزرگ تر هر دو قسمت قابل تشخیص هستند. قسمت بزرگتر دینام اصلی و کوچکتر ، تحریک کننده است. تحریک کننده دارای سیم پیچ های میدان ثابت و یک آرماتور چرخشی (سیم پیچ های برقی) است. دینام اصلی از تنظیمات مخالف با یک میدان چرخشی و یک آرمیچر ثابت استفاده می کند. یکسو کننده پل ، به نام مجموعه یکسوساز چرخشی ، روی روتور نصب شده است. نه از قلم مو استفاده می شود و نه از حلقه های لغزش که باعث کاهش تعداد پوشیدگی قطعات می شود. دینام اصلی دارای یک میدان چرخشی است که در بالا توضیح داده شده و یک آرماتور ثابت (سیم پیچ های تولید برق) را شامل می شود.

توانهای یک ژنراتور

1. توان اصلی یا نامی یا اسمی (Prime)
2. توان اضطراری (Standby)
3. توان دایم کار (Continuous)

توان اصلی یا نامی یا اسمی (Prime)

ﺗﻮان اﺻﻠﯽ ﻫﻤﺎن ﺗﻮان ﻧﺎﻣﯽ است که ﺑﺮ روي ﭘﻼك نوشته ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﻮان نامی یک ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﺴـﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ (de rating) دارد ﮐﻪ در ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي آن ﺿﺮب ﻣﯽﺷﻮد.

توان اضطراری (Standby)

یک ژنراتور می تواند در هر 12 ساعت به مدت 1 ساعت با 110% بار نامی مورد استفاده قرار گیرد که این توان نیز به ﮐﻼس ﺣﺮارﺗﯽ ﻋﺎﯾﻖ ژﻧﺮاﺗﻮر و شرایط محیطی بستگی دارد.

توان دایم کار (Continuous)

هر ژنراتور (بسته به برند موتور و ژنراتور) می تواند به صورت 24 ساعت کار کند. ولی توان تولیدی آن در حدود 30% الی 40% از بار نامی ژنراتور کمتر می باشد. البته شرایط محیطی نیز در مقدار خروجی این توان تاثیر گذار است. برای مثال در دیزل ژنراتور VOLVO 531 (در شرایط محیطی یکسان و مطلوب) توان نامی 100 کاوا و توان اضطراری 110 کاوا و توان دایم کار آن 70 کاوا می باشد. البته برای ژنراتورهای دایم کار بیشتر با دور 1000 RPM ساخته میشوند تا گرمای کمتر و راندمان بهتری داشته باشند.

عوامل موثر در توان خروجی ژنراتور

• دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ Ambient Temp
• رطوبت محیط Ambient humidity
• ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﯾﺎ Altitude
• ﺿﺮﯾﺐ ﻗﺪرت Power Factor
• ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﺒﺎرﮔﯿﺮ Air Filter

اﻃﻼﻋﺎت ﻓﻨﯽ ژﻧﺮاﺗﻮر Technical Data

ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗﻮر را ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺑﺎر و ﮐﻨﺘﺮل آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

1- ﺳﺮﻋﺖ ﯾﺎ دوران Speed-R.P.M

ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً 4 ﻗﻄﺐ در 50 ﻫﺮﺗﺰ و 1500 دور ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﭼﻮن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دﯾﺰل (ﮐﻤﺘﺮ از 2.5 ﻣﮕﺎوات) در دورﻫﺎي 1500 ﯾﺎ 1800 R.P.M راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮي دارﻧﺪ. اﻣﺎ در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻮان ﺑﺎﻻ (ﺑﯿﺸﺘﺮ از 3 ﻣﮕﺎوات) ﭼﻮن داﺋﻢ ﮐﺎر ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ، ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻗﻄﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﻌﻨﯽ دور ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.

2- ﺗﮑﯿﻪ ﮔﺎه رﺗﻮر Bearing

ﯾﮏ ﺳﺮ ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ (Single Bearing) و ﯾﺎ دو ﺳﺮ ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ (Two Bearings) ﺑﻮدن رﺗـﻮر، ﺗﺎﺛﯿﺮ زﯾﺎدي در ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ژنراتور دارد. ژنراتور در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ درب ﺟﻠﻮ ﮐﻪ داراي ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ اﺳﺖ و در زﻣﺎن ﻧﺼﺐ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻮﭘﻠﻪ و واﺳﻄﻪ ﮐﻮﭘﻠﻪ دارد. ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﺎزدﯾﺪ دوره اي آن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﺘﺨﺼﺺ و در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻻﺳﺘﯿﮏ ﮐﻮﭘﻠﻪ و ﮔﺮﯾﺲﮐﺎري ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ ﺟﻠﻮ و ﺗﻌﻮﯾﺾ آن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي تعمیرات دارد.

ﻟﺬا ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳﺮ ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ (Single Bearing) اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺣﺬف ﮐﻮﭘﻠﻪ و واﺳﻄﻪ ﮐﻮﭘﻠﻪ، ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه و ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري را ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ. ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ ﻋﻘﺐ ﮐﻪ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮده و اﻧﺪازه آن از ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ ﺟﻠﻮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ است و ﻫﺮ 5000 ﺳﺎﻋﺖ اﻟﯽ 10000 ﺳﺎﻋﺖ در ﺣﺪود 20 اﻟﯽ 50 ﮔﺮم ﮔﺮﯾﺲ ﻧﯿﺎز دارد . اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﻠﺒﺮﯾﻨﮓ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ.

3- ﻓﻠﻨﺞ و دﯾﺴﮏ در اﻧﺪازه اﺳﺘﺎﻧﺪارد SAE

ﻓﻠﻨﺞﻫﺎي ﺟﻠﻮي ژﻧﺮاﺗﻮر در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﻧﺪازه ﻓﻠﻨﺞ ، دﯾﺴﮏ و ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺎ ﺷﻔﺖ در ﺳﺎﯾﺰﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﺑﻪ SAE ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ و در ﮐﻮﭘﻠﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر در ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ، از اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. اﻧﺪازه ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ و آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﺋﯽ ﺗﻌﺮﯾـﻒ، ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺗﺴﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، ﮐﻪ در ذﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ.

1. IEC34
2. NEMA-MG1-22      
3. BS5000-99  
4. VDE0530
5. CSA C22-2
6. AS1359
7. NF C51-100

4-  زﻏﺎل دار Brushed

در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي زﻏﺎﻟﯽ ﻧﮕﻬﺪاري (PM) از اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. اوﻻً ﺗﻤﺎس زﻏﺎل ﺑﺎ رﯾﻨﮕﻬﺎ ﮔﺮﻣﺎي زﯾﺎدي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺛﺎﻧﯿﺎً زﻏﺎﻟﻬﺎ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ دوره اي ﻣﺘﺨﺼﺺ دارد، ﺛﺎﻟﺜﺎً ﺧﺮﯾﺪاري زﻏﺎل و ﺗﻌﻮﯾﺾ آن ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ. ﮐﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ ﺗﺤﺮﯾﮏ از ﻃﺮﯾﻖ زﻏﺎل ﺑﻪ رﺗـﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرد ﯾﺎ ﺗﺮاﻧﺲ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮد. اﯾﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺎد ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺑﻬﺎي آﻧﻬﺎ ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ.

5- ﺑﺪون زﻏﺎل Brush Less

در اﯾﻦ ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ از اﻧﺘﻘﺎل وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ رﺗﻮر ﺑﺰرگ، از ژﻧﺮاﺗﻮري ﮐﻮﭼﮏ (Exciter) ﺟﻬﺖ ﺗﺤﺮﯾﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸﻮد. ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﻄﺐ ژﻧﺮاﺗﻮر ﮐﻮﭼﮏ، ﺧﺮوﺟﯽ ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﺰرگ ﻧﯿﺰ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯿﺸﻮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻫﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺪه و هم از زﻏﺎل و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي آن ﺧﺒﺮي ﻧﯿﺴﺖ.

در اﯾﻦ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ دو ﻧﻮع ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﻨﺪه وﺟﻮد دارد:

اﻟﻒ- ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ از ﺧﻮد Self  Exited

در اﯾﻦ ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ وﻟﺘﺎژ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ (Sense) و ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ (Power) از اﺳﺘﺎﺗﻮر اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ (ﺷﮑﻞ اﻟﻒ). در زﻣﺎن روﺷﻦ ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ دﯾﺮﺗﺮ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه (ﺷﮑﻞ ب) و در ﻣﻮاﻗﻊ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه و ﯾﺎ ﺑﺎرﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ راه اﻧﺪازي آﻧﻬﺎ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺎدي ﺑﺨﻮاﻫﺪ، وﻟﺘﺎژ اﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ (ﺷﮑﻞ ج).

ب- ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﻣﺠﺰا Separately Exited

در اﯾﻦ ﻧﻮع ژﻧﺮاﺗﻮر وﻟﺘﺎژ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ (Sense) از اﺳﺘﺎﺗﻮر اﺻﻠﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه، اﻣﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ (Power) از ژﻧﺮاﺗﻮر ﮐﻮﭼﮏ (P.M.G) ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﯿﺸﻮد. اﯾﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻘﺐ ژﻧﺮاﺗﻮر اﺻﻠﯽ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه و رﺗﻮر آن آﻫﻨﺮﺑﺎي داﺋﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ (ﺷﮑﻞ اﻟﻒ). در زﻣﺎن روﺷﻦ ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ زودﺗﺮ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه (ﺷﮑﻞ ب) و در ﺑﺎرﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ ، وﻟﺘﺎژ ﮐﻤﺘﺮ اﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (ﺷﮑﻞ ج). اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﺮﻏﻮب ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ، اﻟﺒﺘﻪ کنترل کننده وﻟﺘﺎژ (AVR) آﻧﻬﺎ ﺧﺎص ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

ﮐﻨﺘﺮل کننده های وﻟﺘﺎژ ژﻧﺮاﺗﻮر دو ﻧﻮع ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ. ﻧﻮع اول (ﺗﺮاﻧﺲ) در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي زﻏﺎل دار ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮده و در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺪون زﻏﺎل از ﻧﻮع دوم (AVR) اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد.

6- ﺗﺮاﻧﺲ Trans

ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺗﺮاﻧﺲ ﺳﻠﻒ وﻟﺘﺎژ را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و در ﺻﻮرت ﻣﺼﺮف از ژﻧﺮاﺗﻮر اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺲ ﺟﺮﯾﺎن ﺟﺒﺮان ﻣﯽﺷﻮد. اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل 1995 ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮده و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺪون زﻏﺎل ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه و از کنترل کننده ولتاژ (AVR) اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.