سرویس‌کاری دوره‌ای و نحوه نگهداری دیزل ژنراتور موضوع بسیار مهمی برای عملکرد صحیح یک دیزل ژنراتور است، زیرا اگر ژنراتور به درستی سرویس‌کاری و نگهداری نشود، علاوه بر افزایش استهلاک قطعات و کاهش طول عمر مفید، امکان خرابی دستگاه نیز وجود دارد. هر نوع دیزل ژنراتوری که برای تأمین برق اضطراری یا به صورت دائم کار مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید دارای یک برنامه منظم برای نگهداری و سرویس‌کاری دوره‌ای باشد.
نکته:
توجه داشته باشید که دستورالعمل‌های این مقاله، صرفاً به عنوان یک برنامه مرجع و برای تعیین سرفصل های اصلی نحوه نگهداری دیزل ژنراتور ارائه شده‌اند. برنامه نگهداری و تعمیرات دیزل ژنراتور را همیشه مطابق با دستورالعمل‌های سازنده که در کاتالوگ محصول ارائه شده است، دنبال کنید. در صورت نیاز به دریافت کاتالوگ دیزل ژنراتور، می‌توانید به صفحه محصول مورد نظرتان مراجعه کنید یا با واحد پشتیبانی آبیاران تماس حاصل فرمایید.
سرویس و نگهداری دیزل ژنراتور چیست؟
برنامه نگهداری دیزل ژنراتور را می‌توان به عنوان دستورالعمل‌های سرویس‌کاری، بازرسی و بررسی ژنراتور برق در یک محل از پیش تعیین‌شده تعریف کرد. هر برنامه نگهداری ژنراتور دیزلی باید شامل بازرسی‌هایی برای وضعیت‌های زیر باشد:
- برنامه زمانی یا چرخه سرویس و نگهداری ژنراتور طبق ساعت کارکرد: با توجه به توصیه‌های سازنده، چرخه‌ها را می‌توان به صورت هفتگی، ماهانه، سه ماهه، شش ماهه و سالانه تقسیم کرد.
- بازرسی‌های عملیاتی: بازرسی‌هایی که هنگام فعال بودن دیزل ژنراتور روی آن انجام می‌شوند. فرآیند بازرسی عملیاتی طبق فرم چک لیست نگهداری ژنراتور تعیین می‌شود.
- انبارداری ژنراتور: زمانی که دیگر قصد استفاده از دیزل ژنراتور را ندارید، مشمول شرایط انبارداری می‌شود. در اینجا، طبق کاتالوگ محصول، بایستی مراحل و شرایط انبارداری ژنراتور را دنبال کنید.
بازرسی بصری دیزل ژنراتور
هشدار: قبل از انجام بازرسی بصری، درپوش رادیاتور را از موتور داغ جدا نکنید؛ اول صبر کنید تا دمای مایع خنک‌کننده به زیر ۵۰ درجه سانتی‌گراد برسد. پاشیده شدن مایع خنک‌کننده یا بخار آب داغ می‌تواند باعث صدمات سوختگی جدی شود.
کلیه دستورالعمل‌های نگهداری دیزل ژنراتور طبق یک چک لیست در بازه زمانی مشخص انجام می‌شود. هنگام انجام بازرسی‌های تعمیرات و نگهداری، باید موارد زیر را بازرسی کنید:
- شاخص کمبود هوا: گیج مکانیکی نشانگر وضعیت فیلتر هوا نشان می‌دهد که هوای مصرفی از هوای ورودی بیشتر است. رنگ قرمز یعنی فیلتر هوا نیاز به تعویض دارد. گیج فیلتر هوا در یک مجرا در محفظه فیلتر هوا قرار دارد. بعد از تعویض فیلتر، گیج را می‌توان مجدداً تنظیم کرد.
- جداکننده سوخت از آب: این فیلتر آب را از سوخت جدا می‌کند. آب به کاسه پایین منتقل می‌شود و می‌توان آن را از طریق دریچه تخلیه کرد.
- خمیر تشخیص آب: برای آزمایش کردن منبع اصلی سوخت استفاده می‌شود. خمیر را روی یک چوب پخش کرده و وارد مخزن کنید. چنانچه آب وارد مخزن سوخت شده باشد، خمیر به رنگ قرمز درمی‌آید.
- وجود روغن در مایع خنک‌کننده: روغن در دمای محیط روی آب رادیاتور شناور است. نشت روغن در سیستم خنک‌کننده می‌تواند از واشر سرسیلندر، بلوک موتور معیوب یا خود سرسیلندر باشد. نقص در جایی است که فشار روغن بالاتر از فشار خنک‌کننده است.
- وجود مایع خنک‌کننده در روغن: روغن رنگ شیری دارد. در اینجا نیز معیوب بودن واشر سرسیلندر، بلوک موتور یا خود سرسیلندر می‌تواند مشکل‌ساز باشد. نقص در جایی است که فشار مایع خنک‌کننده از فشار روغن بیشتر است.
بازرسی ژنراتور
سیستم‌های مولد برق اضطراری باید حداقل دو بار در سال سرویس‌کاری شوند، به شرح زیر:
- تست بار ژنراتور – ژنراتور برای یک دوره زمانی با استفاده از تستر بانک بار خارجی تحت بار قرار می‌گیرد.
- تست اطمینان عملکرد ژنراتور – در ابتدا بایستی بررسی شود که آیا دستگاه به درستی خاموش یا روشن می‌شود. از طرف دیگر، عملکرد دستگاه زیر بار معین (و حتی اضافه بار) باید بررسی شود. همچنین، بهتر است برای اطمینان بیشتر این تست در شرایط محیطی مختلف انجام شود.
- آنالیز سیالات – کیفیت روغن، مایع خنک‌کننده و سوخت مورد بررسی قرار می‌گیرد. از تجهیزات آزمایشگاهی می‌توان برای انجام تست آنالیز سیالات کمک گرفت.
وضعیت انبارداری (Layup)
هنگامی که ژنراتور دیزلی برای مدت زمانی از سرویس خارج می‌شود، در وضعیت انبارداری قرار می‌گیرد. برخی از مراحل اساسی برای قرار دادن یک ژنراتور در وضعیت انبارداری شامل موارد زیر است:
- باتری ژنراتور را جدا کنید.
- مخزن سوخت را تخلیه و فیلترهای سوخت را جدا کنید.
- مخزن خنک‌کننده را تخلیه و فیلترها را جدا کنید.
- تمام درگاه‌های ورودی و اگزوز را بپوشانید.
- کلیه اتصالات برقی ژنراتور را قطع کنید.
دوره زمانی روزانه (بهره‌برداری)
۱- بررسی و بازدید از دیزل ژنراتور به هنگام کار و اطمینان از عدم وجود صدا و لرزش غیر عادی.
2- بررسی و بازدید و کنترل سیستم خنک‌کننده سیم پیچ ژنراتور.
3- بررسی و بازدید و کنترل سیستم خنک‌کننده موتور دیزل.
4- بررسی و بازدید درجه حرارت آب رادیاتور و اطمینان از عدم تجاوز آن از مقدار مجاز طبق دستورالعمل و توصیه کارخانه سازنده.
5- بررسی و بازدید درجه حرارت اگزوز دیزل ژنراتور و اطمینان از عدم تجاوز آن از حداکثر مقدار مجاز.
6- بررسی و بازدید و کنترل و ثبت لرزش تمام بخش‌های دیزل ژنراتور.
7- بررسی و کنترل ولتاژ و جریان خروجی دیزل ژنراتور.
8- بررسی و کنترل ولتاژ و جریان تحریک ژنراتور.
9- بررسی و کنترل توان اکتیو و راکتیو دیزل ژنراتور.
10- بررسی و کنترل و بازدید از فرکانس ژنراتور.
11- بررسی و کنترل و بازدید ضریب قدرت ژنراتور.
12- بررسی و بازدید و اطمینان از باز بودن دمپر جلوی رادیاتور دیزل ژنراتور.
دوره زمانی هفتگی
۱- بررسی و بازدید روغن موتور دیزل و اطمینان از مناسب بودن کمیت و کیفیت روغن موتور.
2- بررسی و بازدید آب رادیاتور و اتصالات آن، اطمینان از کافی بودن سطح آب رادیاتور و عدم وجود نشتی در اتصالات.
3- بررسی و بازدید از مخرن گازوئیل موتور دیزل و اطمینان از عدم وجود نشتی در اتصالات مربوطه.
4- بررسی و کنترل و بازدید از عدم نشتی روغن ار قسمت‌های مختلف موتور دیزل.
5- تمیز نمودن کلیه سطوح دیزل ژنراتور و اطمینان از عدم وجود هرگونه آلودگی.
6- بکار انداختن دیزل ژنراتور حداقل دو بار در هفته (۲۰ دقیقه) و کنترل و بازدید از قطعات مختلف دیزل ژنراتور.
7- بازدید و بررسی پمپ روغن موتور دیزل ژنراتور و اطمینان از صحت عملکرد آن.
8- بازدید و کنترل و بررسی وضعیت باطری ژنراتور.
دوره زمانی ماهانه
۱- اندازه‌گیری مقاومت سیم پیچ استاتور دیزل ژنراتور طبق دستورالعمل فنی مربوطه.
2- کنترل و بازدید از اتصالات الکتریکی جعبه اتصال کابل‌های دیزل ژنراتور.
3- کنترل و بازدید و بررسی محل اتصال کابلشو به شینه‌های دیزل ژنراتور و اطمینان از عدم وجود هرگونه تغییر رنگ، ترک‌خوردگی، شکستگی و سوختگی.
4- کنترل و بازدید از وضعیت روانکاری یاتاقان‌ها و گریس‌کاری مجدد آن‌ها (در صورت نیاز و طبق دستورالعمل شرکت سازنده).
5- کنترل و بازدید و بررسی دمپرها و فونداسیون دیزل ژنراتور.
6 – کنترل و بازدید از فیلترهای هوا، روغن و آب و تعویض آن‌ها (در صورت نیاز و طبق دستورالعمل شرکت سازنده).
نتیجه گیری
سرویس و نگهداری دیزل ژنراتور از اهمیت بالایی برخوردار است تا این دستگاه‌ها بتوانند در مواقع نیاز به طور مطمئن و کارآمد عمل کنند. انجام منظم سرویس‌هایی همچون تعویض روغن، فیلترها، و بررسی سطح سوخت، به همراه بازرسی دوره‌ای اجزای اصلی مانند باتری و سیستم‌های خنک‌کننده، می‌تواند عمر مفید دیزل ژنراتور را افزایش دهد و از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کند. همچنین، ثبت و پیگیری منظم فعالیت‌های سرویس و تعمیرات، امکان شناسایی به موقع مشکلات و اجرای اقدامات پیشگیرانه را فراهم می‌سازد. در نتیجه، با اجرای صحیح این فرآیندها، عملکرد بهینه و طولانی مدت دیزل ژنراتور تضمین می‌شود.
