تفاوت الکتروموتور سه فاز با تکفاز

ویژگی الکتروموتور تک فاز

۱- در الکتروموتورهای تک فاز از دو سیم پیچ که یکی از آن سیم پیچ ها سیم پیچ اصلی و دیگری نقش سیم پیچ  راه انداز را دارد که استاتور موجود در الکتروموتور را با اختلاف زاویه ۹۰ درجه الکتریکی نسبت به یک دیگر قرار می دهد. نقش سیم پیچ راه انداز ایجاد یک میدان الکتریکی دوار است که برای شروع به کار الکتروموتور لازم می باشد. بعد از استارت موتور، سیم پیچ راه انداز می تواند از مدار خارج گردد.

۲- الکتروموتور های تک فاز دارای انواع مختلفی هستند که شامل الکترو موتورهایی با فاز شکسته، خازن دار، قطب چاکدار، دفعی، اونیورسال، سنکرون  می باشند.

۳- در الکتروموتورهایی با فاز شکسته سیم پیچ اصلی با تعداد دور و قطر زیاد و سیم پیچ فرعی با تعداد دور و قطر کم انتخاب می گردد و بعد از راه اندازی، سیم پیچ راه انداز به وسیله کلید گریز از مرکز از مدار خارج می گردد. این نوع از الکتروموتورها دارای گشتاور راه اندازی کمی هستند.

۴- در الکتروموتورهای خازن دار سری که دارای سیم پیچ فرعی است یک خازن قرار دارد که این نوع الکتروموتورها به سه دسته که شامل  خازن موقت، خازن دائم، خازن دائم و موقت ساخته می شوند.

موتور با قطب چاکدار سیم پیچ فرعی ساخته نمی شود در عوض به جای آن یک حلقه اتصال کوتاه مسی یا آلومینیومی روی استاتور موجود است. این موتور تا توانهای ۱۲۰ وات ساخته می شوند.

۵- الکتروموتور اونیورسال دارای روتور سیم پیچی شده هستند و میتوانند با برق متناوب و مستقیم کار نمایند. این الکتروموتور ها دارای یک عدد جاروبک و همچین یک عدد تیغه کلکتور هستند. سرعت این نوع از الکتروموتور ها تا بیست هزار دور در دقیقه می رسد. و در وسایل خانگی چون جارو برقی و چرخ گوشت و آسیاب کاربرد دارد.

۶- برای تغییر جهت چرخش الکتروموتورهای تک فاز باید جهت جریان در سیم پیچ اصلی نسبت به فرعی یا فرعی نسبت به اصلی عوض گردد.

۷- از رابطه 60F/2P می توان سرعت سنکرون در موتورهای القایی را محاسبه کرد که در این رابطه F فرکانس و  2p تعداد جفت های قطب هستند.

۸- در الکتروموتورهای تک فاز که کلید گریز از مرکز دارند آن کلید گریز از مرکز در ۷۵ درصد دور نامی عمل می نماید و سیم پیچ فرعی را از مدار خارج می سازد.

ویژگی الکتروموتور سه فاز

سرهای هر سیم پیچ در استاندارد IEC با حروف U1,V1, W1 و انتهای هر سیم پیچ با حروف U2 , V2, W2 مشخص می گردند.

سرهای هر سیم پیچ در استاندارد VDE با حروف U , V ,W و انتهای هر سیم پیچ با حروف X, Y, Z مشخص می گردند.

۱- الکتروموتور سه فاز را میتوان به دو روش ستاره ای و یا مثلثی که به نوع الکتروموتور بستگی دارد راه اندازی کرد.

۲- در اتصال ستاره ای سه سر U2,V2,W2 به یکدیگر وصل گردیده و به سرهای U1,V1,W1 به ترتیب به فازهای L1,L2,L3 متصل می شود.

۳- در اتصال مثلثی فاز L1 به دو سر U1,W2 و فاز L2 به دو سر V1 , U2 و فاز L3 به دو سر W1, V2 متصل میشوند.

۴- ولتاژ رسیده به هر سیم پیچ موتور در حالت مثلث ۱.۷برابر حالت ستاره ای می باشد. به عبارت دیگر ولتاژ دریافت شده به هر سیم پیچ موتور در حالت ستاره ۱.۷/۱برابر حالت مثلثی می باشد.

۵- جریان عبوری از هر سیم پیچ در حالت مثلث ۱.۷برابر حالت ستاره است .به عبارت دیگر جریان عبوری از هر سیم پیچ در حالت ستاره ای ۱.۷/۱ برابر حالت مثلثی می باشد.

۶- توان الکتروموتور در حالت مثلثی ۳ برابر توان همان الکتروموتور در حالت ستاره ای  است پس می توان نتیجه گرفت در جاهایی که به توان بالاتری نیاز دارید از حالت مثلثی استفاده نمایید اما باید به ولتاژ خط نیز توجه کرد که در ادامه به آن می پردازیم.

۷- در روی پلاک الکتروموتورهای سه فاز عبارتی مشابه Y 380 موجود است که نشان دهنده ولتاژ قابل اتصال در حالت ستاره ای می باشد. در این مثال الکتروموتور در حالت مثلثی باید به شبکه ای وصل گردد که ولتاژ خط آن ۲۲۰ ولت و به شبکه ای میتواند ستاره وصل شود که ولتاژ خط آن ۳۸۰ ولت باشد.

۸- موتور سه فاز دارای ۳ سیم پیچ می باشد که نسبت به هم روی استاتور ۱۲۰ درجه الکتریکی اختلاف مکانی دارند.

در انتها لازم است که گفته شود که با قبل از خرید الکتروموتور خود به این تفاوت ها دقت فرمایید.

نتیجه گیری

الکتروموتورهای سه فاز و تک‌فاز در کاربردها و عملکرد خود تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. الکتروموتورهای سه فاز با استفاده از سه فاز مجزا از برق، جریان پایدارتری ایجاد می‌کنند که به نوبه خود منجر به کارکرد روان‌تر و بازدهی بالاتر می‌شود. این موتورها به طور معمول در صنایع و کاربردهای سنگین استفاده می‌شوند، جایی که نیاز به توان و کارایی بالا وجود دارد. از سوی دیگر، الکتروموتورهای تک‌فاز با استفاده از یک فاز برق کار می‌کنند و برای مصارف خانگی و کاربردهای سبک‌تر مناسب هستند. این موتورها نسبت به نوع سه فاز ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر بوده، اما به دلیل پایداری کمتر جریان، کارایی و توان کمتری دارند. در نتیجه، انتخاب بین الکتروموتور سه فاز و تک‌فاز به نیازها و شرایط خاص کاربرد بستگی دارد.